مترجم:
حامد فتحی
www.hamedfathi.com
info@hamedfathi.com
Opus اوپوس یک کلمه لاتین میباشد که معنای – کار- را میدهد که معمولا برای کارهای هنری از این کلمه استفاده میشود . جمع اوپوس – اپرا – میشود که در موسیقی خود یک شاخه و سبک محسوب میشود .
اما از منظر تاریخی می بینیم در حدود قرن ۱۷ میلادی بسیاری از آهنگسازان همچون بتهوون آثار موسیقیایی خود را بر اساس شماره گذاری بصورت اپوس دسته بندی نموده اند. که به صورت مختصر انرا به صورت “Op” مینویسند و جمع ان “Opp” میباشد. اما در حدود قرن ۱۸ بسیاری از ناشران بودند که برای چاپ مجموعه اثار یک آهنگساز بصورت گروهی آنرا تقسیم بندی مینمودند( شماره اپوس ) که معمولا در دسته های ۳ – ۶ و یا دوازده تایی بود. و این تقسیم بندی بیشتر بر حسب تاریخ ساخت اثر توسط آهنگساز بود و یا در صورت ناشناخته بودن وی هنگام کشف آن اثار .
و در نتیجه آثاری که در آن دوره به چاپ نرسیدند فاقد شماره گذاری بصورت اوپوس بودند. که این شماره گذاری برای محققین در زمینه موسیقی بسیار مفید و کار آمد میباشد و راهنمای خوبی برای شناخت آثار موسیقی و زمان ساخت قطعات و غیره میباشد اما این نوع شماره گذاری مشکلاتی را نیز برای خود دارد . یکی از شایعترین مشکلات وجود قطعاتی معین اما با اختلاف در شماره اپوس ها میباشد که علت این امر این بود گاهی دو ناشر با هم و یا در مقاطع مختلف آن اثر را به چاپ میرساندند که هر یک بر اساس شیوه کار خود آنها را شماره گذاری مینمودند. همین امر سر منشا اختلافات بسیاری در میانی موسیقی شناسان میباشد. بعنوان مثال بسیاری از شماره اوپوس های آثار موزارت و باخ بقدری از طرف انتشارات مختلف شماره گذاری شده اند که امروزه این شماره گذاری ها را بی ارزش و فاقد اعتبار میدانند و قادر به شناخت اپوس صحیح بر روی این مجموعه ها نمیتوان شد.
یکی از بهترین مثالهایی که دارای تععد در شماره گذاری بصورت اپوس میباشد کوارتت های زهی هایدن میباشد .
همانطور که گفته شد در ابتدا آهنگسازان بودند که خود آثار خود را بر اساس اپوس شماره گذاری مینمودند و یکی از روشهای مورد قبول این بود که در برخی آثار تکی خود شماره اوپوس های مجوعه قبلی خود را نیز به این آثار تسری میدادند که این بیشتر در قطعات کوتاه به چشم می آید و در زمانهای بعد ناشران این کار را بعهده گرفتند اما بتدریج را بطه میان شماره گذاری اوپوس و انتشاراتی ها از بین رفت تا حدود ۱۹۰۰ که باز بسیاری از اهنگسازان خودشان شماره اوپوس قطعات را انتخاب مینمودند و مهم نبود تا آنها به مرحله چاپ برسد .
اما امروزه شماره اوپوس ها روش خوبی است برای محققان تا سیر تاریخی قطعات و تحولات مربوط به زندگی آهنگساز را پی ببرند هرچند همیشه قابل اعتماد نیستند.
بعنوان مثال بتهوون خود آثارش را با شماره اپوس مربوطه اش انتخاب میکرد و حتی در برخی از آثاری که برای انتشاراتی های مختلف میفرستاد گاهنا اوپوس آنرا از قلم میانداخت . و بخاطر همین بسیاری از آثارش تا زمان مرگش با عنوانwithout an opus number- بدون شماره اوپوس – منتشر شد . اما بعد از سالها وی برخی از آثار ابتدائیش را با شماره اپوسهای بالایی منتشر نمود و یا بعد از مرگ او برخی از آثار وی را شماره اوپوس گذاری نمودند . این مثال نشان میدهد که نباید اتکا چندانی از نظر سیر تاریخی قطعات بر حسب شماره اپوس داشت.
در آثاری که بعد از مرگ نویسنده شماره اپوس گذاری میشد عنوان Op. posth که اختصار posthumous opus را مینهادند البته نه در تمامی مواقع . در این زمینه میتوان به آثار فیلیکس مندلسون اشاره نمود که بعد از مرگ وی وراث او شماره اپوس های وی را بر آثارش قرار دادند . برای مثال در دوران زندگی و حیات مندلسون سه سمفونی منتشر نمود شماره ۱-۲-۳ با شماره اوپوس های ۱۱ – ۵۲ – ۵۶ اما در بین سمفونی های شماره ۱ و ۲ وی دو سمفونی دیگر با نامهای Italianو Reformationرا ساخت که از انتشار آن صرفنظر کرد اما بعد از مرگش بعنوان سمفونی ۴ و ۵ و شماره اوپوس های ۹۰ و ۱۰۷ به چاپ رسید.
اما در حال حاضر نیز موسیقیدانان معاصر به شماره گذاری بصورت اپوس بر آثارشان علاقه نشان میدهند .
بعنوان مثال آهنگسازانی مانند Béla Bartókو Cesar Franckدر ابتدا قطعات خود را بصورت اوپوس شماره گذاری مینمودند اما بعد از مدت کوتاهی آنرا متوقف کردند. در هر حال اشخاص مانند Paul Hindemithو Carl Nielsen علاقمند به این سیستم میباشند و یا آهنگساز بزرگ Sergei Prokofievکه بنوعی آنرا وظیفه خود میداند!
یکی از سرگرمی ها و نکات جالب این اهنگساز این بود که وی قبل از این که اثری را خلق کند آنرا شماره گذاری مینمود! و بعد از مرگش برخی از آثارش بصور ناقص اوپوس گذاری شده بودند و یا اوپوس هایی بدون وجود قطعه ! و حتی گاهی وی دو شماره اپوس متفاوت بر روی یک کار میگذاشت و آن هنگامی بود که اثری را دوباره بازنگری مینمود مانند : سمفونی شماره ۴ که دارای دارای شماره اوپوسهای ۴۷ و ۱۱۲ میباشد و یا سونات پیانو شماره ۵ وی که دارای دو شماره اوپوس ۳۸ و ۱۳۵ بود.
بخاطر مشکلانی که استفاده از شماره اوپوس برای ساختن قطعات بالاخص آثار آهنگسازان دوره باروک تا کلاسیک وجود دارد بسیاری از موسیقی شناسان و محققان برای دسته بندی این آثار از روش های دیگری مانند شیوه اهنگسازی در زمانهای مختلف ودر طی حیات هنری آهنگساز و شایر موارد مشابه استفاده مینمایند.
هیچ مطلب مرتبطی وجود ندارد